Surelerin İsimleri

Ayetlerin sayısı ve yeri nasıl ki Allah Resulü (s.a.a) tarafından belirlenmişse, surelerin isimleri de yine bizzat o hazret tarafından konulmuştur. Genelde surelerin bir adı vardır, ama bazı surelerin birden fazla adı bulunmaktadır.

Kuran surelerine verilen isimler, Araplarda yaygın olan metotla bir münasebet veya olay sonucu veriliyordu. Şimdi bazı surelere niçin o isimlerin verildiği ve hangi münasebetle adlandırıldıklarını aşağıdaki çizelgede getirelim:

Âl-i İmran Bu sure adını 33. ayette geçen "Âl-i İmran" terkibinden alır ve Kuran'ın başkahiçbir ayetinde gelmemiştir.

Nisa:     Nisa,kadın anlamındadır.Surenin 17.ayetinde kadınlarla ilgili hükümler ayrıntılı

bir şekilde anlatıldığı için bu adı almıştır.

Mâide:      Sofra anlamına gelir,havariler Hz.İsa'dan gökten bir sofra indirmesini istemişlerdi

ve sadece bu surenin 112,113 ve 114. ayetlerinde geçmiştir.

En'am:       Hayvanlar anlamına gelir, diğer hiçbir surede olmadığı kadar altı defa bu surede "En'am- hayvanlar" kelimesi kullanılmıştır.Putperest Arapların bazı büyükbaş hayvanları helâl, bazılarını da haram sayan batıl inançlarını reddeden 136, 138 ve 139'uncuayetlerinden almaktadır.

A'raf:   Cennet ve cehennem arası için kullanılır, surenin 46 ve 48. ayetlerinde iki defa kullanılmıştır.

Enfal:     Ganimet demektir ve surenin başındaki ilk ayette kullanılmıştır.

Beraet:    Uzak olma anlamındadır. Surenin ilk kelimesi olduğu için bu adı almıştır. Başka surelerde bu şekilde müşriklerden bahsedilmemiştir.

Yunus: Sure,     adını, Hz. Yunus'a atıf yapılan 98. ayetten alır. Hz. Yunus hakkında bahsedilen tek suredir.

Hud: Bu sure adını, 50 - 60. ayetlerde kıssası zikredilen Hz. Hud'un isminden almıştır. Sadece bu surede  Hz. Hud'tan bahsedilmektedir.

Yusuf Bu sure Hz. Yusuf'tan bahsetmektedir ve Hz. Yusuf'un adı 25 defa zikredilmiştir.

Rad: Rad, gök gürültüsü demektir. Surenin 13. ayetinde gök gürültüsünün  Allah'ı tesbih etmesinden bahsedildiği için bu adı almıştır. Bakara suresinin 19. ayetinde de geçmektedir.

İbrahim: Sure adını 35. ayette geçen İbrahim peygamberden alır. Hz. İbrahim'in (a.s) Mekke şehri ve nesli için yapmış olduğu dualar ayrıntılı bir şekilde buyrulmuştur.

Hicr: Hicr ashabının konu edildiği tek suredir ve adını 80- 84. ayetlerinde geçen

hicr kelimesinden alır.

Nahl: Arı demektir,68. ayette arılardan bahsettiği için nahl adını almıştır.

İsra: İsra, gece yolculuğuna denilir. Hz. Peygamberin geceleyin miraca çıkması

ilk ayetlerde bahsedilmektedir.

Kehf: Mağara anlamında kullanılmıştır ve 9. ayet Ashabı Kehf'den bahsedilmektedir.

Meryem: "Resulüm kitapta Meryem'i de an" ifadesiyle başlayan 16. ayetinden 35.

ayetine kadar Hz. Meryem'den bahsetmektedir.

Taha: İlk ayetlerinde "Ta-Ha" harfleriyle başlamaktadır.

Enbiya: Arapların tarafından bilinen meşhur nebi ve peygamberlerden bahsedilmektedir.

Hac Surenin 25- 38. ayetlerinde geniş bir şekilde hac hükümlerinden bahsedilmekte

ve yüce Allah tarafından haccın yapılması istenilmektedir.

Muminin: Sure adını ilk ayetindeki "el-Mü'minûn" kelimesinden almaktadır.

Nur: Nur ayeti olarak bilinen 35. ayet bu surede bulunmaktadır.

Furkan: Kuran'ın bir diğer ismi olan Furkan bu surenin ilk ayetinde kullanılmıştır.

Şuara: Şuara, şairler anlamına gelir ve 224. ayette geçmiştir.

Neml: Karınca kelimesinin geçtiği tek suredir,18. ayette Hz. Süleyman'ın ordusuna yol veren karıncalardan bahsedilir.

Kasas: Bu sure, adını,25. ayetinde geçen "el-Kasas" kelimesinden alır.Kasas, sözlükte olayları uygunluk sırasına göre zikretmektir.Hz. Musa'nın kıssasına genişçe değinilmiştir.

Ankebut: Ankebut örümcek demektir. 41. ayetinde kâfirlerin işleri örümcek ağına

benzetilerek bu kelime kullanılmıştır.

Rum: Perslerle savaşan Rumlardan bahsedilirken bu kelime kullanılmış ve adını da oradan almıştır.

Secde: Adını 15. ayette geçen secde kelimesinden almıştır.

Ahzab:  Müttefik gruplar anlamına gelir ve bu kelime 20. ayette kullanılmıştır.

Sebe: Sebe kelimesi Kuran'da sadece bu surenin 45. ayetinde geçmiştir.

Bazı Surelerin Farklı İsimleri

Surelerin genelinin sadece bir ismi bulunmaktadır, fakat bir takım nedenlerden dolayı bazı surelerin birden fazla ismi bulunmaktadır. Örneğin Fatiha suresi; Hamd, Fatihatu'l-Kitap, Ümm-ül Kitap, Seb'ul Mesani olarak da adlandırılmıştır. Suyuti bu sure için yirmiden fazla isim zikretmiştir.

Fatihatu'l-Kitap: Bu isim ile adlandırılmasının nedeni; dizilişte Kuran'ın ilk suresi olmasıdır, ayrıca kâmil olarak inen ilk suredir.

Ümm-ül Kitap: Burada kullanılan "üm" kelimesi hedef ve amaç anlamına gelmektedir. Kuran'ın tüm hedef ve amacı bu surede özetle buyrulduğu için bu adı almıştır. Zaten bu yüzden Kuran'ın en faziletli suresi olarak kabul edilmiştir.

Seb'ul Mesani: Kısa surelerden olduğu ve yedi ayetten oluştuğu için bu adı almıştır. mesani de tekrarlanan anlamındadır, tüm Müslümanlar her gün bu sureyi tekrarladığı ve diğer uzun surelerden daha fazla okuduğu için bu şekilde adlandırılmıştır.

Diğer bazı sureler de Fatiha suresinde görüldüğü gibi bazı nedenlerden dolayı farklı adlandırılmıştır, bu sureler şunlardan ibarettir:

Tevbe, Beraet

İsra, Subhan, Beni İsrail

Neml, Süleyman

Ğafir, Mumin

Fussilet, Secde

Muhammed, Gital

Kamer, İkterebet

Mülk, Tebarek

Mearıc, Se'el, Vakı'a

Nebe, Amme

Beyyine, Lem Yekûn

Maun, Din, Ereeyte

Mesed, Tebbet

Tevhid, İhlâs

Dehr, İnsan, Hel Eta

Kureyş, İylaf

Şerh, İnşirah

Surelerinin Grupsal Adları

1- Seb'u Tival: Yedi uzun sure olan; Bakara, Al-i İmran, Nisa, Araf, En'am, Maide ve bir sure sayılan Enfal ile Tevbe surelerinden oluşmaktadır.

2- Mieyn: Yüz ayetten fazla olan surelere denir ve bunlar büyüklük bakımından yedi uzun sureden daha azdırlar. 12 sure olan mieyn şunlardır: Yunus, Hud, Yusuf, Nahl, İsra, Kehf, Meryem, Taha, Enbiya, Muminun, Şuara ve Saffat.

3- Mesani: Ayet sayısı yüzün altında olan surelere denir. Bunlar yaklaşık yirmi suredir. Mesani denilmesinin nedeni tekrarlana bilir ve bir defada rahatlıkla okuna bilir olmalarıdır.

4- Hevamim: Ha-Mim harfleriyle başlayan yedi sureye denilir ki şunlardır: Mumin, Fussilet, Şura, Zuhruf, Duhan, Casiye ve Ahkaf.

5- Mümtehinat: Yaklaşık yirmi sureden ibarettir: Feth, Haşr, Secde, Talak, Nun ve Kalem, Hucurat, Tebarek, Tebağun, Münafikun, Cuma, Saf, Cin, Nuh, Mücadele, Mümtehine, Tahrim.

6- Mufessalat: Rahman suresinden başlayarak Kuran'ın sonuna kadar olan kısa surelere denilir. Yalnız bunların içerisinde mümtehinat ve meinden sayılan sureler hariçtir. Müfessalat olarak adlandırılmasının nedeni ayetler arasındaki fasılaların kısa olmasıdır.

Şuara suresi 228 ve Saffat suresi 182 kısa ayetten oluşmaktadır ama büyüklük acısından diğer mieyn surelerle aynı olduğu için bu gruba dâhil edilmiştir.