Soru: Kur’an’da ve Hadislerde Kerim ve Ekrem Sıfatlarının Manaları Nelerdir?

Kısa Cevap: Kerim sözlükte cömert, yüce anlamındadır. Kerim sıfatı ise Allah’ın sıfatlarından bir tanesidir ve çok cömert, bağışı tükenmeyen, her türlü şeref ve fazileti kendisinde toplayan, işleri övülmeye layık, yüce gibi anlamları vardır.
Kur’an da Kerim sıfatı ile sıfatlandırılmıştır, «إِنَّهُ لَقُرْآنٌ کَرِیمٌ» ‘’Şüphesiz bu kitap değerli Kur’an’dır. Hem Allah katında kerimdir hem Kerim olduğu için güzel sıfata sahiptir ve hem de yaratılmışlar için faydalı olduğu için, çünkü dünya ve ahiret saadetini garanti eden, ilimlerin dâhil olduğu bir kitaptır.

Ayrıntılı Cevap: Kerim ve Ekrem Kelimelerinin Tanımı

Kerim Sıfatı: Kerem kökünden türemiş fail çekimi ile kullanılan bir kelimedir ve bağışlayan, cömert, yüce anlamındadır. Ekrem ise aynı kökün derecelendirme zarfı ile kullanılmış halidir ve en kerim anlamını taşır.

Arap sözlük bilimcileri ise şöyle demişler:
A) Kerem; bir şeyin zatında olan yüceliktir ya da ahlaki huylarda yüceliktir. Ahlakta günahkârların günahını affetmeye denir.
B) Kerim; Bağışlayandır ve Allah Teâlâ Kerim’dir ve kendi mümin kullarını bağışlar.
C) Allah’ın isimlerinden olan Kerim; bağışlayan ve ihsan sahibidir ki onun bağış ve ihsanının sonu yoktur. O mutlak kerimdir ve tüm hayır, şeref ve değerlere sahiptir.
 

Kur’an’da Kerim ve Ekrem

Kur’an’da Kerim sıfatı; bir kez ‘’Ganiyy’’ sıfatı ile birlikte kullanılmış, bir kez ‘’Rab’’ sıfatı ile birlikte kullanılmıştır.
Ekrem sıfatı ise; bir kez  «رَبُّکَ الْأَکْرَمُ» ‘’ Rabbin en üstün kerem (ve bağış) sahibidir’’[1] olarak geçmektedir ve iki kez de «ذُو الْجَلالِ وَ الْإِکْرام» ‘’ Yalnız Rabbin yücelik ve ikram sahibidir.’’[2]

Hadislerde Kerim sıfatı yücelik ve günahları bağışlayan olarak iki anlamda gelmiştir.

1)«فَإنَّهُ أعَزُّ و أَکرَمُ و أَجَلُّ و أَعظَمُ مِن أَن یَصِفَ الواصِفونَ کُنهَ جَلالِهِ، أَو تَهتَدِی القُلوبُ إِلى کُنهِ عَظَمَتِهِ»

Öyleyse O, yüceliğini vasfedenlerin vasfından ve onun büyüklüğünü sınırlandıran kalplerden daha yüce, daha kerim, ulu ve daha büyüktür.

2) «وَ اعفُ عَنّی و تَجاوَز یا کَریمُ» ‘’ Beni affet ve günahlarımdan geç Ey Kerim!’’

3) Peygamber efendimiz bir duada şöyle buyurmuş: «أَسأَلُکَ بِاسمِکَ الکَریمِ الأَکرَمِ، یا أَکرَمَ الأَکرَمینَیا أللّهُ»

‘’ Kerim ve İkram (en Kerim) isminin hürmetine senden diliyorum, Ey en Kerimlerin Kerimi!’’

4) İmam Ali (a.s.) : «إِلهی ... لَو لا ما عَرَفتُ مِن کَرَمِکَ ما رَجَوتُ ثَوابَکَ، و أَنتَ أَکرَمُ الأَکرَمینَ بِتَحقیقِ آمالِ الآمِلینَ، و أَرحَمُ مَنِ استُرحِمَ فِی تَجاوزِهِ عَنِ المُذنِبینَ»

‘’ Allah’ım… Eğer senin keremini tanımasaydım, senin mükâfatına ümit bağlamazdım, sen ümit edenlerin ümidisin, en kerimlerin kerimisin, günahkârları affetmede rahmetini isteyenler için en merhametli olansın.’’

5) İmam Cafer Sadık (a.s.): «اللّهُمَّ اغفِر وَ ارحَم و تَجاوَز عَمّا تَعلَمُ، و أَنتَ الأَعَزُّ الأَکرَمُ»
‘’Allah’ım! Affet ve merhamet et ve benim hakkımda bildiğin şeyleri bağışla ey en Yüce ve en Kerim’’