Soru: Kur’an’da ‘’İman edenler’’ ve ‘’İnkâr edenler’’ Tabirinden Maksat Kimlerdir?

Cevap: Kur’an’ı Kerimde «أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا» ‘’ Ey İman edenler’’ hitabı seksenden fazla yerde geçmektedir. Mü’minlere hitap olarak kullanılan bu tabirden maksat İslam Peygamberinin (s.a.a.) ümmetidir. ‘’ Ey İman edenler’’ hitabı saygınlık ifade eden bir tabir ve ümmetin iftihar vesilesidir. Ancak diğer ümmetler için şu ayetlerde olduğu gibi  ‘’Kavim’’ «قَوْمَ نُوحٍ أَوْ قَوْمَ هُودٍ»[1], «قالَ یا قَوْمِ أَ رَأَیْتُمْ إِنْ کُنْتُ عَلى‏ بَیِّنَةٍ»[2] ‘’Ashab’’  «وَ أَصْحابِ مَدْیَنَ»[3] tabirleri kullanılmış ve Hz. Musa’nın kavmi için ise ‘’Beni İsrail’’ denilmiştir.

‘’ Ey İman edenler’’ hitabı Kur’an’da her zaman hakiki mü’minler için kullanılmamıştır. Bu sözü Kur’an’da kullanım yerlerine bakarsak kolaylıkla anlayabiliriz. Örnek olarak şu ayete bakabiliriz;

Nisa/136  «یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا آمِنُوا بِاللَّهِ وَ رَسُولِهِ وَ الْکِتابِ الَّذی نَزَّلَ عَلى‏ رَسُولِهِ وَ الْکِتابِ الَّذی أَنْزَلَ مِنْ قَبْلُ...»

‘’ Ey iman edenler! Allah’a, Peygamberine ve indirdiği kitaba ve önceden indirdiği kitaba hakkıyla iman edin.’’

Tövbe/ 38 «....یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا ما لَکُمْ إِذا قیلَ لَکُمُ انْفِرُوا فی‏ سَبیلِ اللَّهِ اثَّاقَلْتُمْ إِلَى الْأَرْض»

‘’ Ey iman edenler! Size ne oldu ki, Allah yolunda savaş için hareket edin, denildiği zaman ağırlaşarak yere çakılıp kaldınız?’’

Bu ayeti kerimede Peygamber efendimizin cihat emrine karşı gelenlere hitaben Allah ‘’ Ey İman edenler’’ diyerek onlara serzenişte bulunuyor bu ayet ‘’ Ey İman edenler’’ tabirinin ne kadar geniş bir kitleye hitap ettiğini gösterir.

Maide/90 «یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا إِنَّمَا الْخَمْرُ وَ الْمَیْسِرُ وَ الْأَنْصابُ وَ الْأَزْلامُ رِجْسٌ مِنْ عَمَلِ الشَّیْطانِ فَاجْتَنِبُوهُ لَعَلَّکُمْ تُفْلِحُونَ»

‘’ Ey İman edenler! Şarap, kumar, putlar, fal okları ancak Şeytanın birer pis işlerindendir. Artık bunlardan sakının; olur ki kurtuluşa eresiniz.’’

Bu ayette ki ‘’ olur ki kurtuluşa eresiniz’’ tabiri onlar için kurtuluşun bir ihtimal olduğu ve pis işlerden sakındırmak için kullanılmıştır. Eğer ‘’ Ey İman edenler’’ tabiri hakiki mü’minler için kullanılsaydı, kurtuluş kesin olurdu.
Bu ayetlere dikkatle iman, dereceleri olan bir sözcük olduğu anlaşılıyor ve en aşağı mertebeden en yukarı mertebeye kadar hepsini kapsıyor. Aynı şekilde bu hitap yalnızca bir asırda, Peygamber (s.a.a.) zamanında yaşayan insanları değil, kıyamete kadar yaşayacak olan tüm inananları kapsamaktadır.

Küfrün kökü de dereceleri olan bir sözcüktür ve Kur’an’da nankör olan insanlar içinde hatta Müslüman olsalar dahi kullanılmıştır.[4] Ancak Kur’an’da ne zaman ‘’ Ey İnkâr edenler’’ denilirse maksadın Kâfirler olduğu, Allah’ın ayetini yalanlayanlar, Peygamber efendimize karşı cephe alanlar ve azaba duçar olacakları vaat edilenler anlaşılmaktadır. Örneğin:

Bakara/ 39 «وَ الَّذینَ کَفَرُوا وَ کَذَّبُوا بِآیاتِنا أُولئِکَ أَصْحابُ النَّارِ هُمْ فیها خالِدُون»

‘’ İnkar edip, ayetlerimizi yalanlayanlar ise, cehennemlik olanlardır; onlar orada ebedi kalacaklardır.’’

Ali İmran/ 4 «إِنَّ الَّذینَ کَفَرُوا بِآیاتِ اللَّهِ لَهُمْ عَذابٌ شَدید»

‘’Allah’ın ayetlerini inkar edenlere şiddetli bir azap vardır.’’