Soru:

Namazlarda okuduğumuz ‘’Nimet verdiklerinin yoluna ilet; gazaba uğramışların ve sapmışların değil.’’ Ayetinde geçen nimet verilenler, gazaba uğramışlar ve sapmışlardan maksat kimlerdir ve ne gibi özellikleri vardır?

Cevap:

Kur’an-ı Kerim, Fatiha Suresinde insanları üç kısma ayırıyor:

1) Hidayet nimetine sahip olup sabitkadem kimseler.

2) Gazap edilmişler

3) Sapmışlar

 Başka surelerde de onların kimler olduğunu açıklayarak muhatap için manayı tam olarak pekiştirmiştir. Nisa Suresinde ‘’Nimet verilenler’’ grubunu şöyle açıklıyor:

‘’Kim Allah’a ve Peygamber’e itaat ederse işte onlar Allah’ın, nimetleriyle nimetlendirdiği peygamberlerle, doğrularla, şehitlerle ve Salihlerle beraberdirler ve ne de güzel arkadaştır onlar.’’1

Allah’ın kendilerine nimet verdiği kimseler olan birinci grup dört sınıftır: Peygamberler, Sıddıklar, şehitler ve Salihler. Bunlar Allah’ın nimet verdiği, Allah’ın seçtiği kimselerdir. Onların en büyük özelliği Allah’a itaat etmeleridir.

    Birbirlerine çok benzeyen ikinci ve üçüncü gruplar (gazaba uğramışlar ve sapmışlar) hakkında çeşitli ihtimaller verilmiştir. İhtimallerden biri sapmışların normal sapanlar olduğu, gazaba uğramışların ise inatçı ve münafık sapmışlar olduğudur. Diğer bir ihtimal İslam’a daha çok düşman olan Yahudilerin gazaba uğramışlar olduğu, onlara göre inatçılığı daha az olan Hristiyanların da sapmışlar olduğudur. Üçüncü ihtimal ise kendi sapmışlarının yanı sıra başkalarını da saptırmaya çalışanların gazaba uğramışlar olduğu ama bu amaç için uğraşmayanların sapmışlar olduğudur.

    Kur’an’ın ‘’Sapmışlar’’ ve ‘’Gazaba uğramışlar’’ için verdiği örneklerden bazıları şunlardır:

    ‘’Bir de Allah’ın, hakkında kötü zanda bulunan münafık erkeklere ve münafık kadınlara, Allah’a ortak koşan erkeklere ve Allah’a ortak koşan kadınlara azap etmesi içindir. Kötülük girdabı onların başına olsun! Allah onlara gazap etmiş, onları lanetlemiş ve kendilerine cehennemi hazırlamıştır. Orası ne kötü bir varış yeridir!’’2

    ‘’Kim küfrü iman ile değişirse artık doğru yoldan sapmış olur.’’3

    ‘’İnandıktan sonra kafirlikle yüreği genişleyen kimseyedir Allah’ın gazabı ve onlara pek büyük azap vardır.’’4

   Kur’an’ın ‘’Sapmışlar’’ ve ‘’Gazaba uğramışlar’’ diye saydığı bu kimselerin tümünün ortak özelliği Allah’a isyan etmeleridir. Onlar bir şekilde Allah Teala’ya karşı gelerek ‘’Sapmışlar’’ ve ‘’Gazaba uğramışlar’’ sıfatına girmişlerdir.

1 Nisa, 69.

2 Fetih, 6.

3 Bakara, 108.

4 Nahl, 106.